159 lat temu, 22 stycznia 1863 r., Manifestem Tymczasowego Rządu Narodowego rozpoczęło się Powstanie Styczniowe, największy w XIX w. polski zryw narodowy. Pochłonęło ono kilkadziesiąt tysięcy ofiar i w ogromnym stopniu wpłynęło na dążenia niepodległościowe następnych pokoleń.
W drugiej połowie lat 50. XIX w., po klęsce Rosji w wojnie krymskiej, na nowo rozbudziły się nadzieje Polaków na odzyskanie niepodległości. Na obszarach należących dawniej do Rzeczpospolitej rozpoczęto organizowanie stowarzyszeń spiskowych, których uczestnicy podjęli przygotowania do walki.
22 stycznia 1863 roku Komitet Centralny Narodowy wydał Manifest ogłaszający powstanie i powołujący Tymczasowy Rząd Narodowy. Powstanie okazało się jednym z najdłuższych polskich powstań narodowych. W ocenie historyków, w trakcie powstania miało miejsce ponad tysiąc starć, zaś po polskiej stronie walczyło w sumie ok. 200 tys. osób, zarówno z rodzin szlacheckich, jak też w mniejszym stopniu z chłopstwa i mieszczaństwa. Zasięgiem objęło ziemie zaboru rosyjskiego, tj. Królestwo Polskie i ziemie zabrane. Miało charakter wojny partyzanckiej.
Bezpośrednią przyczyną wybuchu powstania była branka do armii rosyjskiej, przeprowadzona niespodziewanie w Królestwie Polskim w połowie stycznia. Mimo, że powstańcy początkowo odnosili sukcesy, powstanie zakończyło się porażką.
Według szacunków zginęło ok. 30 tys. powstańców, a ok. 38 tys. zostało zesłanych na Sybir. Po zakończeniu powstania Polaków dotknęły liczne represje, jednak mimo to, powstanie odbiera się pozytywnie. Wpłynęło na dążenia niepodległościowe następnych pokoleń Polaków. Walki trwały do jesieni 1864 r.
źródło: Łódzki Urząd Wojewódzki
