Przemył 4.0 i postępująca cyfryzacja diametralnie zmieniły wymagania w zakresie modeli biznesowych, metod wytwarzania i sprzedaży produktów (usług), docierania do klientów, zarządzania ludźmi, zasobami oraz infrastrukturą produkcyjną. Jak podejść do transformacji cyfrowej biznesu? Na jakich aspektach się skupić?
Pisze o tym dr. hab. inż. Mariusz Hetmańczyk, ekspert Platformy Przemysłu Przyszłości.
Co napędza transformację przemysłu?
Powszechnie znane jest przeświadczenie, że Przemysł 4.0 (stanowiący istotny czynnik motywujący do transformacji cyfrowej) to przede wszystkim konkretne technologie lub dobre praktyki wdrożeń – chociaż nie są one celem samym w sobie. Podstawowym czynnikiem napędzającym zmiany jest chęć osiągnięcia założonych celów biznesowych organizacji.
Transformacja cyfrowa to proces rozwoju organizacji w kierunku zwiększenia stopnia ucyfrowienia. Obejmuje on transformację technologiczną i organizacyjną podmiotów, integrację łańcucha wartości, wprowadzanie nowych modeli biznesowych, cyfryzację produkcji, produktów i usług. Natomiast czynnikiem napędzającym transformację są coraz
częściej zindywidualizowane potrzeby klientów i personalizacja produktów (usług), co może zostać osiągnięte przez przyjęcie procesów i praktyk biznesowych ukierunkowujących organizację na konkurowanie w coraz bardziej cyfrowym świecie oraz dynamicznie zmiennej sytuacji gospodarczej.
Brzmi prosto, jednak wdrożenie koncepcji powinno zostać poprzedzone uświadomieniem w zakresie celu, wizji, możliwości oraz realnych potrzeb. W celu lepszego zrozumienia transformacji organizacji prześledźmy istotne obszary zmian, które dają gwarancję sprawnie działającego przedsiębiorstwa przyszłości.
Na czym polega transformacja w zakresie produkcji?
Cel produkcji jest niezmienny od lat – zaspokojenie popytu na towary i usługi. Transformacja w zakresie produkcji może obejmować trzy obszary:
Po pierwsze mówimy tu o zaawansowanych technologiach, czyli połączeniu narzędzi cyfrowych, kluczowych technologii wspomagających oraz integracji systemów fizycznych i cyfrowych. Zaawansowane technologie dają początek innowacyjnym modelom biznesowym oraz inteligentnym produktom i usługom. Stanowią również podstawę przejścia na ekologiczną gospodarkę, odgrywają zasadniczą rolę w modernizacji bazy przemysłowej i stymulują rozwój nowych gałęzi przemysłu.
Kolejnym aspektem są inteligentne rozwiązania produkcyjne rozumiane jako zastosowanie połączonej inteligencji ludzi, procesów i maszyn, w celu uzyskania wpływu na ogólną wydajność (procesową i ekonomiczną) produkcji.
Podstawowym celem jest w tym przypadku optymalizacja zasobów produkcyjnych, poprawa wartości biznesowej i bezpieczeństwa oraz zmniejszenie ilości odpadów (zarówno produkcyjnych, jak i w operacjach biurowych), przy
jednoczesnym spełnieniu wymagań klientów w zakresie dostaw i jakości. Jednak konieczne jest zastosowanie najnowszych systemów zarządzania produkcji i zasobami, inteligentnych urządzeń, komunikacji M2M oraz analizy danych linii produkcyjnych.
Nie możemy zapominać o zarządzaniu i optymalizacji produkcji. Co przez to rozumiemy? To przede wszystkim zakres działań odnoszących się do wdrożenia zasad zarządzania w obszarach produkcyjnych, zwłaszcza w zakresie: planowania i kontroli produkcji, doskonalenia procesów oraz konserwacji sprzętu.
Wszystkie te aspekty mają na celu eliminację nieprawidłowości, obejmujacych np. niską jakość, niedobór siły roboczej, wysokie koszty, zaburzone łańcuchy dostaw, brak możliwości kontroli procesu, brak elastyczności produkcji, usprawnienia produkcji itp.
Transformacja – droga w kierunku cyfrowego biznesu
Cyfryzacja to działania mające na celu ulepszanie i przekształcanie operacji biznesowych, poprzez wdrożenie technologii cyfrowych do celów szerszego zastosowania zdigitalizowanych danych i ich kontekstu, przekształconych w inteligencję i wiedzę praktyczną. Cyfryzacja jest postrzegana również jako droga do przejścia w kierunku cyfrowego biznesu i cyfrowej transformacji, a także tworzenia nowych (cyfrowych) strumieni przychodów i ofert.
W obszarze cyfryzacji transformacja może dotyczyć procesów biznesowych, organizacyjnych lub inżynierskich. Często proces transformacji cyfrowej obejmuje wszystkie kategorie, co wynika z ich silnej współzależności. Warto zwrócić uwagę na elementy leżące u podstaw transformacji w zakresie cyfryzacji, do których należą m.in. redukcja kosztów, decentralizacja produkcji, zwiększenie wydajności i produktywności, tworzenie nowych możliwości biznesowych, przyspieszenie reakcji na
trendy popytu, zwiększanie lub wsparcie przewagi konkurencyjnej, stymulacja i rozwój innowacji, zwiększenie wewnętrznej spójności, opracowanie procesów opartych na danych, rozwój oraz przyciąganie nowych pracowników itp.
Transformacja w zakresie rozwiązań GOZ
Gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ) to model produkcji i konsumpcji, który obejmuje udostępnianie, dzierżawienie, ponowne użycie, naprawę, odnawianie i recykling istniejących materiałów i produktów tak długo, jak to możliwe.
W kontekście przemysłowym charakterystykę GOZ możemy przedstawić w formie kilku działań, do których zaliczymy aktywności związane ze zrównoważonym użyciem materiałów i wody (przy założeniu maksymalizacji odzysku), koncentracji na pozyskiwaniu energii opartej na źródłach odnawialnych. Konieczne jest również uwzględnienie aspektów wspierania zdrowia i dobrego samopoczucia ludzi na poziomie systemowym oraz generowanie wartości działalności w środkach wykraczających poza ramy finansowe – do których zaliczamy wartości estetyczne, emocjonalne, ekologiczne.
W zakresie GOZ wyszczególniamy dwie podstawowe kategorie transformacji obejmujące zrównoważoną produkcję oraz zrównoważone zarządzanie zasobami. W pierwszej z nich skupiamy się na wytwarzaniu produktów poprzez ekonomicznie uzasadnione procesy, które mają na celu minimalizację negatywnego wpływu na środowisko, oszczędność energii i
zasobów naturalnych. Jeśli natomiast mamy na myśli zrównoważone zarządzanie zasobami koncentrujemy się na dwóch aspektach – zasobów materialnych (rozumianych jako sposoby takiego działania, aby były dostępne dla następnych pokoleń), a także ludzkich (przyjęcie strategii i praktyk HRM, które umożliwiają osiąganie celów finansowych, społecznych i
ekologicznych w długim horyzoncie czasowym, przy jednoczesnym kontrolowaniu niezamierzonych skutków ubocznych i negatywnych opinii).
Transformacja w zakresie GOZ jest niezbędna w przypadkach: usprawniania zarządzania gospodarką materiałową (od wydobycia do powstania odpadów), zwiększania efektywności energetycznej, uzyskania oszczędności, ochrony zdrowia i dobrego samopoczucia, redukcji odpadów, usprawniania czynności obsługowych maszyn i urządzeń, recyklingu, konieczności
spełniania ograniczeń oraz wytycznych regulacyjnych.
Kompetencje pracownika jutra
Co powinniśmy rozumieć poprzez kompetencje przyszłości? Przede wszystkim zdolność do zastosowania lub wykorzystania zestawu powiązanej wiedzy, umiejętności i zdolności wymaganych do pomyślnego wykonywania krytycznych funkcji pracy lub zadań w określonym środowisku pracy. Nie możemy zapominać, że są one związane z obowiązkami zawodowymi, rolami i możliwościami danej osoby.
W wielu przypadkach obszar kompetencji jest całkowicie pomijany, co stanowi duży błąd. Właściwe kompetencje mogą wpłynąć na postawę pracowników, w tym na: motywację i dyscyplinę, dbałość o szczegóły, precyzję, jakość, zdolności adaptacyjne, integrację w zespole, umiejętność wykonania analiz i prezentowania wyników, kreowanie wizji działania,
elastyczność planowania i organizowania, sieciowanie, umiejętności używania narzędzi cyfrowych, przywództwo zorientowane na grupę oraz zarządzanie przez ludzi, zorientowanie na klienta, myślenie koncepcyjne i kreatywne, przedsiębiorczość, zdolność do uczenia się, elastyczne reagowanie, odporność na stres, wrażliwość organizacyjną, zarządzanie i rozwiązywanie konfliktów, monitorowanie postępów, świadomość ekologiczną.
Transformacja modelu biznesowego kluczem do zwielokrotnienia zysków?
Cyfrowy model biznesowy to struktura koncepcyjna, która wspiera rentowność organizacji i obejmuje cel działalności, ofertę, sposób oferowania produktów lub usług i cele. Cyfrowy model biznesowy to również struktura umożliwiająca zrozumienie, zaprojektowanie i przetestowanie pomysłu biznesowego. Poprawnie zaprojektowany cyfrowy model biznesowy obejmuje systematyczny sposób określania, w jaki sposób możliwe jest zyskowne generowanie przychodu, przy jednoczesnym tworzeniu wartości dla swoich klientów.
Cyfrowe modele biznesowe rozwiązują problemy związane z: ulepszaniem produktów i usług, personalizacją, maksymalizacją zysków, pozyskiwaniem nowych inwestycji, rekrutowaniem talentów, motywacją pracowników wszystkich szczebli organizacji, identyfikacją i realizacją nowych i niewykorzystanych strumieni przychodów, metodami dystrybucji i możliwościami monetyzacji.
Od czego zacząć? Skorzystaj z naszej pomocy!
Skupienie na jednym obszarze działalności organizacji nie zawsze przynosi pożądane efekty, a w wielu przypadkach dostęp do najnowszych technologii nie gwarantuje osiągnięcia sukcesu transformacji. Należy zwrócić uwagę, że poszczególne obszary transformacji przenikają się wzajemnie, co powoduje konieczność szerszego spojrzenia na proces zmian.
Zmiany powinny zostać opracowane w postaci mapy drogowej transformacji. Ale jak świadomie podejść do tego zagadnienia? Wszystko zaczyna się od małych kroków, które prowadzą do rewolucyjnych zmian. Pierwszym krokiem powinno być uświadomienie w zakresie wiedzy ogólnej oraz obszarów transformacji. Gdzie zatem szukać rzetelnych informacji?
Pracujemy intensywnie nad uruchomieniem darmowych szkoleń E-learningowych Przemysłu Przyszłości, z zakresu transformacji przedsiębiorstwa. Na obecnym etapie można skorzystać z bezpłatnych szkoleń, które obejmują zagadnienia z zakresu wprowadzenia do Przemysłu Przyszłości, sztucznej inteligencji, cyberbezpieczeństwa, komunikacji w fabryce przyszłości.
Po rejestracji użytkownik uzyskuje swobodny dostęp do wszystkich treści opublikowanych na portalu E-learning Przemysłu Przyszłości. Platforma Przemysłu Przyszłości oferuje również szeroką bazę materiałów znajdujących się na Portalu. Publikowane treści obejmują artykuły, case studies, aktualności rynkowe, Bibliotekę 4.0 oraz treści tematycznie związane z kluczowymi obszarami Przemysłu Przyszłości. Natomiast przedsiębiorcy, którzy chcą jeszcze bardziej pogłębić swoją wiedzę
przygotowaliśmy cykliczne warsztaty prowadzone przez ekspertów reprezentujących 15 różnych dziedzin. Inną możliwością jest zgłoszenie się do Szkoła lidera 4.0. – stacjonarnego, kompleksowego kursu szkoleniowego, który kierujemy do kadry menadżerskiej wysokiego i średniego szczebla w branżach produkcyjnych, głównie w sektorze MŚP. Celem tej inicjatywy
jest przygotowanie przedstawicieli krajowych przedsiębiorstw do skutecznego zaplanowania procesu transformacji cyfrowej firm w kierunku stosowania rozwiązań wzmacniających konkurencyjność w nowoczesnej gospodarce.
Cennym narzędziem jest również Słownik Przemysłu Przyszłości, który jest sukcesywnie rozbudowywany przy wsparciu samych użytkowników. PPP służy również przedsiębiorcom poprzez doradztwo, świadczone poprzez sieć
wspomnianych wcześniej ekspertów: liderów wiedzy i wdrożeń z zakresu transformacji cyfrowej i nowych technologii. Wsparcie ze strony fundacji jest realizowane w ramach pomocy de minimis.
Rozumiemy, że nie każdy przedsiębiorca chce korzystać z doradztwa ekspertów zewnętrznych. W takim przypadku przygotowaliśmy możliwość dokonania samooceny dojrzałości cyfrowej, która jest dostępna online na Portalu FPPP. Narzędzie zostało zbudowane z uwzględnieniem kluczowych dla p4.0 aspektów rozwoju przedsiębiorstwa.
Umożliwia identyfikację etapu rozwoju firmy w kilkunastu wymiarach opartych na trzech filarach: Organizacja, Procesy i Technologie.
Na tym nie koniec – w bieżącym roku zauważyliśmy kilka ważnych tematów, które wkrótce znajdą się w ofercie PPP. DigiSukcesJa, budowanie struktury cyberbezpieczeństwa, rozwiązania Przemysłu Przyszłości wspomagające robotyzację, czy też zwinne podejście do planowania wdrożenia, to tematyka do tej pory pomijana – jednak kluczowa z punktu widzenia wielu przedsiębiorców.
Co dalej?
Jeśli już wiemy, że nasze przedsiębiorstwo jest gotowe, aby postawić pierwszy krok ku zmianom niezbędne jest ukierunkowanie i zaprojektowanie procesu transformacji. Niezwykle ważne jest odpowiednie wsparcie, a nie bezcelowe trwanie w pułapce własnych przekonań.
Jeżeli w przedsiębiorstwie zostały wdrożone rozwiązania z zakresu Przemysłu 4.0, to dobrym pomysłem jest wypełnienie zgłoszenia do konkursu Fabryka Przyszłości. Inicjatywa ma za zadanie promować dobre praktyki w zakresie transformacji cyfrowej, a także inspirować i wspierać przedsiębiorstwa we wprowadzaniu nowoczesnych systemów i elastycznej
organizacji. W rywalizacji mogą wziąć udział małe, średnie i duże firmy, w których projekt cyfryzacji przeprowadzony w ostatnich dwóch latach przyniósł wymierne korzyści.
Najlepszym gwarantem sukcesu w wypadku transformacji polskiej gospodarki jest praca zespołowa, a można ją osiągnąć jedynie poprzez zaangażowanie transformowanych podmiotów oraz dostawców rozwiązań.
